Hufiec ZHP Lubliniec

Stanisław Sedlaczek w latach dwudziestych nawiązał kontakt z Międzynarodowym Biurem Skautów Katolickich, utworzonym z inicjatywy Skautów Francji ojca Sevin. St. Sedlaczek starał się zaszczepić na grunt ZHP myśl o. Sevina.

Wybuch wojny na krótko zjednoczył narodowych i sanacyjnych antagonistów w harcerstwie, wspólnie powołano w Warszawie Pogotowie Harcerzy. W kierownictwie SzSz, gdzie przeważali harcerze znani ze swych lewicowych bądź sanacyjnych przekonań (Aleksander Kamiński, Florian Marciniak), nie znalazł się ani jeden przedstawiciel nurtu katolicko-narodowego. W tej sytuacji 27 X 1939 r. w Warszawie z inicjatywy Stanisława Sedlaczka powstała nowa organizacja Harcerstwo Polskie. W prasie podziemnej i tajnej korespondencji było ono określane nazwami Harcerstwo Narodowe, Harcerstwo Katolickie, Narodowe Szare Szeregi lub Szeregi Narodowe (w 1943 r. przyjęło konspiracyjny kryptonim "Hufce Polskie" (HP)).

Organizacja powstała na bazie ogólnopolskiej struktury przedwojennej "Strażnicy" i kontaktów między instruktorami z Kręgu Starszoharcerskiego Św. Jerzego. Władze HP tworzyli: Naczelnik Stanisław Sedlaczek, zastępca naczelnika ds. harcerzy - W. Sawicki, zastępczyni naczelnika ds. harcerek - H. Sadkowska, Główną Kwaterą Męską kierował K. Burmajster, Główną Kwaterą Żeńską kierowała J. Wróblewska i kapelan HP ks. B. Kulesza. Wybrano własną Naczelną Radę Harcerstwa, w której skład wszedł m.in. hm. RP Henryk Glass. Instytucja ta była najwyższą władzą HP: decydowała o sprawach ideowych, wybierała Naczelnika Harcerstwa, Komisję Rewizyjną, Naczelny Sąd Harcerski, decydowała o zmianach statutu.

Jednostką organizacyjną HP była drużyna składająca się z 4 zastępów (po 6-10 osób każdy). Młodzież harcerska dzieliła się na: zuchy (8-10 lat), młodszych harcerzy i harcerki (11-15 lat), harcerzy i harcerki (16-18), starszych harcerzy i starsze harcerki (powyżej 18 lat). W ciągu 5 lat wojny działały następujące chorągwie: Warszawska, Mazowiecka, Zachodnia, Krakowska, Poznańska, Centralnego Okręgu Przemysłowego COP, Lwowska, Tarnopolska, Wschodnio i Zachodniobużańska. Poszczególne hufce i drużyny istniały także w Kielcach, Radomiu i innych ośrodkach. Łącznie HP skupiało ok. 4-5 tys. harcerzy i harcerek.

Działalność HP opierała się na następujących tezach programowych:

W praktyce tolerowano pewne odstępstwa od wskazań zawartych w pkt. 4, przyjmowani byli harcerze wyznania protestanckiego a także dzieci żydowskie. Jednym z przykładów względnej tolerancji panującej w HP jest fakt, że w 1943 r. w okresie walk w Getcie Warszawskim harcerze na apel Frontu Odrodzenia Polski (Zofii Kossak-Szczuckiej) brali udział w akcji ratowania Żydów i przerzucaniu ich na stronę "aryjską".

HP różniły się zasadniczo od SzSz w poglądach na metody prowadzenia bieżącej działalności harcerskiej. Były mniej zmilitaryzowane niż SzSz, nie wprowadzono regulaminów i stopni wojskowych, lecz zachowano przedwojenne programy wychowawcze i stopnie harcerskie. HP stało na stanowisku, że wojna wyniszcza młode pokolenie fizycznie i moralnie, należy więc młodzież przed nią chronić i skupiać się na kształtowaniu postaw pod hasłem: "Wychowanie młodych Polaków dla Boga i Narodu". HP pozostało organizacją stricte harcerską, której działalność opierała się na zbiórkach, wycieczkach oraz organizacji obozów letnich pod przykrywką kolonii Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) dla dzieci zagrożonych gruźlicą. Przez cały czas okupacji w drużynach i zastępach trwała rutynowa praca harcerska, choć nie używano mundurów i odznak; cotygodniowe zbiórki w mieszkaniach prywatnych wypełniały gawędy ideowe, zajęcia techniczne i śpiew. Młodzi zdobywali sprawności opracowane jeszcze przed wojną; organizowano obchody świąt narodowych i konspiracyjne parady. HP wraz z innymi podziemnymi organizacjami młodzieżowymi uczestniczyło w Akcji "M" polegającej na prowadzeniu pracy opiekuńczej i wychowawczej wśród niezorganizowanej młodzieży, która w czasie wojny najbardziej była narażona na demoralizację, np. harcerki pracowały w świetlicach dla dzieci i koloniach powadzonych przez RGO.

Kierownictwo HP zgadzało się na udział w walce konspiracyjnej harcerzy starszych, którzy byli już odpowiednio przeszkoleni, ukształtowani psychicznie i bardziej odporni na demoralizację. Podczas gdy starsza młodzież harcerska odbywała kursy strzelania, kończyła podchorążówki, kursy podoficerskie i odbywała służbę wojskową w szeregach Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) i Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW) (scalonej w 1942 r. z ZWZ/AK), młodsi harcerze byli przygotowywani do zadań pomocniczych: przechodzili kursy sanitarne, sygnalizacji, terenoznawstwa. Niezależnie od działalności harcerskiej, członkowie HP brali udział w kolportażu prasy podziemnej i w akcjach małego sabotażu.

Pomimo to, że jednym z głównych celów HP była ochrona młodzieży przed represjami niemieckimi, wielu harcerzy spotkało aresztowanie, wielu za swą działalność zapłaciło życiem. Najtragiczniejszym wydarzeniem w dziejach organizacji były masowe aresztowania członków chorągwi HP w Poznaniu w III 1940 r.; ogółem w poznańskim Forcie uwięziono ok. 100 harcerzy, co doprowadziło do faktycznej likwidacji HP na tamtym terenie. Jedną z największych strat organizacji było aresztowanie w nocy z 17/18 V 1941 przez gestapo St. Sedlaczka i jego śmierć (3 VIII 1941) w obozie koncentracyjnym w Auschwitz (Oświęcimiu).

Prowadzone od 1942 do 1944 r. rozmowy pomiędzy HP i SzSz w sprawie zjednoczenia nie przyniosły rezultatu.

Największą daninę krwi HP złożyły w Powstaniu Warszawskim. Sformowano harcerskie jednostki wojskowe: Kompanię Harcerską, Harcerski Pluton Łączności oraz pluton sanitarny harcerek, wchodzące w skład bat. "Gustaw", które walczyły w obronie Woli, Starego Miasta i Śródmieścia. Trudno ocenić wielkość strat poniesionych przez HP w czasie walk powstańczych. Tylko oddziały harcerskie z Batalionu Gustaw straciły łącznie 66 poległych, co stanowiło 45% ich stanu wyjściowego.

Po wkroczeniu Armii Radzieckiej na ziemie Polskie w 1944 r. HP kontynuowało podziemną działalność. Po zniszczeniu Warszawy władze organizacji przeniosły się do Krakowa, w naradach Naczelnictwa HP uczestniczyli: W. Sawicki - naczelnik (zajął to stanowisko po powrocie z oflagu), hm. Z. Rymar (komendantka Chorągwi Krakowskiej), ks. M. Oleksy (opiekun religijny), phm. J. Chmielnikowski (Komenda Chorągwi Krakowskiej), hm. H. Sadkowska, oraz ks. Mizga. W obawie przed aresztowaniami kadry harcerskiej W. Sawicki zakazał podległym sobie strukturom ujawniania się, nakazując kontynuowanie pracy konspiracyjnej. Wśród ośrodków, które wznowiły działalność była Warszawa, gdzie odtwarzano stare drużyny i formowano nowe; jednym z wychowanków HP w Warszawie był prof. H. Samsonowicz. Kontynuowała swoją działalność Chorągiew Lwowska, której harcerze do połowy 1945 r działali w organizacji NIE (Niepodległość, organizacja poAKowska), wydawali i kolportowali podziemną prasę. Innymi ośrodkami pracy HP były: Kraków, Częstochowa, Białystok, mniejszymi Łódź, Opole, Rzeszów, Zakopane. Część drużyn podjęła bezpośrednią współpracę z oddziałami zbrojnymi Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW).

W połowie 1945 r. władze HP rozpoczęły starania o zalegalizowanie działalności części drużyn niektóre główne żeńskie w Krakowie i Warszawie funkcjonowały jako koła Polskiego Czerwonego Krzyża, inne włączyły się do oficjalnego ZHP. W grudniu 1945 r. Urząd Bezpieczeństwa przeprowadził serię aresztowań działaczy HP. Władze starannie przygotowywały proces komendy HP, który rozpoczął się 20 II 1947. Liczono, że jego wydźwięk propagandowy zastraszy młodzież harcerską; sąd wojskowy wydał wyroki do 8 lat. Jednolita ogólnopolska struktura HP przestała istnieć. Do początku lat 50 tych działalność harcerską kontynuowały rozproszone grupy młodzieży wywodzące się z HP. Na Śląsku i w Małopolsce działały w tym czasie 4 zorganizowane grupy młodzieży wywodzącej się ze Lwowa, używające nazwy "Harcerstwo Polskie". Wraz z rozbiciem ich przez UB działalność HP na terenie Polski zamarła ostatecznie.